Glutamin, esansiyel olmayan bir amino asit olup buğday, mısır, arpa, yer fıstığı, soya, yumurta akı ve süt içinde bol miktarda bulunmaktadır. Vücutta en çok bulunan, dokularda en çok yapılan ve gıdalarla en çok alınan amino asittir. Sağlıklı bir insan gıdalarla günde 5-10 gram glutamin almakta olup, ek desteğe ihtiyaç yoktur. Cerrahi girişim ve enfeksiyon gibi vücudun baskı altına alındığı durumlarda glutamin deposu yüzde 50 azalmaktadır. Günümüzde bağışıklık sisteminin uyarılması, AIDS’e veya kansere bağlı kilo kaybı, ülser, alkolizm ve cerrahi sonrası iyileşme için kullanılmaktadır. Glutamin bağışıklık sistemi hücrelerinin ve bağırsağın iç yüzünü döşeyen hücrelerin temel enerji kaynağını oluşturmakta olup sinir iletiminde ve asit-baz dengesinin sağlanmasında da temel rol oynamaktadır.
İnsanlarda yapılan çalışmalarda, glutamin içeren destek verilmesinin, cerrahi girişim yapılmış hastalarda veya çeşitli hastalıklara bağlı genel durumu belirgin bozulmuş hastalarda hastanede kalma süresini kısalttığı gösterilmiştir. Kanser ve glutamin ile ilişkili olarak yapılan ilk laboratuvar çalışmalarında glutamin’in kanser hücrelerinin büyümesini hızlandırdığının saptanması endişelere neden olmuştur. Daha sonra yapılan hayvan çalışmalarında ise glutamin’in kanser hücreleri üzerine büyümeyi hızlandırıcı değil tam aksine küçültücü etkileri olduğu gösterilmiştir.
Yapılan bir hayvan çalışmasında glutamin desteğinin metotreksat isimli ilacın kanser hücresi içinde birikmesini artırdığı, kemoterapiye bağlı yan etkileri azalttığı gösterilmiştir. Kanser ile ilişkili ilk çalışmalardaki endişeler giderildikten sonra insanlarda klinik çalışmalara başlanmıştır.
Glutamin’in, hayvan çalışmalarında sinir hücreleri üzerine koruyucu etkisi olduğu gösterilmiş olup benzer bulgular insanlarda da gözlenmiştir. Kalınbağırsak kanseri nedeni ile iki haftada bir oxaliplatin içeren tedavi alan hastalara glutamin 2 haftada bir yedi gün 2×15 gram/gün verilmiş ve sinir hasarının azaltıldığı gösterilmiştir. Başka bir çalışmada da meme kanseri nedeni ile paclitaxel alan hastalara tedavi tamamlandıktan 4 gün sonrasına kadar 3×10 gram/gün glutamin verilmesinin tedaviye bağlı sinir hasarı riskini azalttığı görülmüştür. Bu çalışmalar küçük olmakla birlikte glutaminin kanser tedavisine bağlı sinir hasarı riskini azaltmada yardımcı olabileceğini düşündürmektedir.
Kemoterapiye bağlı ağız ve mide-bağırsak sisteminde yaralar açılması ciddi bir sağlık sorununa neden olmaktadır. Yapılan bir meta analizde kanser tedavisine bağlı ağız yaralarının açılmasında glutamin kullanılmasının net yararı saptanamamıştır. Hatta kemik iliği nakli yapılan hastalarda glutamin verilen grupta hastalığın tekrarlama riskinin arttığı gösterilmiştir. Bu nedenle yaraların açılmasını azaltmak için rutin kullanılmaması önerilmektedir. (Çalışmalarda genelde üç eşit doza bölünerek verilen 30 gram/gün dozunda glutamin desteği yapılmıştır.)
Kaşeksi olarak isimlendirilen ve kanserde ciddi kilo kaybı ile seyreden durumlarda glutamin, arginin ve HMB desteği verilmesi kısmen de olsa yararlı bulunmuştur.
Glutamin Kullanımı
Vücudun baskı altında olduğu durumlarda, ağırlık ve vücut geliştirme egzersizleri, nekahat dönemleri vb., günlük 0,5 gram/kg, örneğin 80 kiloysanız 40 gram, dozlarında glutamin desteği verilmesi yeterli görülmektedir. Glutamin toz, granül veya tablet formlarında satılmaktadır.
Glutaminin yan etkisiyle ilgili bilimsel bir çalışma şimdilik bulunmamaktadır.
